[Αφορμή για την αποψινή ανάρτηση είναι η
ανάγνωση του αποσπάσματος "Οι καινούργιοι άγιοι", από τη συλλογή "Ψέματα
πάλι", εκδόσεις Άγρα, του συγγραφέα και πάρα πολύ αγαπημένου φίλου Αλέξανδρου
Αδαμόπουλου, το οποίο δημοσιεύτηκε στο bibliotheque
Αναφορά στο συγγραφικό έργο του Αλέξανδρου Αδαμόπουλου θα γίνει κάποια άλλη
στιγμή]
Από τον υπερρεαλισμό του καλλιτέχνη Desmond Morris πάμε ένα ταξίδι στον Ισπανικό μαγικό
ρεαλισμό! Ένα ταξίδι μέσα από πίνακες του αναγνωρισμένου καλλιτέχνη DINO VALLS.
Ο τρόπος που ο καλλιτέχνης γιατρός – χειρουργός μπερδεύει τον πραγματικό
με τον φανταστικό χρόνο στα έργα του, καθηλώνει τον θεατή. Είναι τόσο
αληθοφανείς οι πίνακές του, που ξεπερνούν τα όρια της πραγματικότητας και
γίνονται φανταστικοί! Αλληγορικές συνθέσεις απεικονίζουν την εσωτερική
κατάσταση των προσώπων μέσα από ωμές ανατομικές αναπαραστάσεις του ανθρώπινου
σώματος.
Ο γεννημένος το 1959 στην Zaragoza Ισπανός καλλιτέχνης αναζητά, όπως λέει, να βρει την ισορροπία με τα έργα
του, ενώ μιλάει για τους
παράλληλους κόσμους του:
Του Ηλία Mαγκλίνη
Ένας θηριώδης
πελαργός δαγκώνει με το ράμφος του μια γυμνή έφηβη στον αυχένα, γαντζωμένος
στην πλάτη του κοριτσιού. Ο πίνακας τιτλοφορείται «Μελαγχολία» και ανήκει στον
Ισπανό ζωγράφο Ντίνο Βαλς (Dino Valls). Το έργο εκτίθεται στο Μουσείο Φρυσίρα
(Μονής Αστερίου 3, Πλάκα), στο πλαίσιο αναδρομικής έκθεσης του Ισπανού ζωγράφου
(23|11|2011_26|02|2012). Ο Βαλς έχει στο
ενεργητικό του σπουδές ιατρικής και χειρουργικής και όπως παραδέχεται, «σίγουρα
δεν θα ζωγράφιζα έτσι αν δεν είχα αυτές τις σπουδές».
«Δεν μπορώ να
καταλάβω γιατί οι γιατροί να μη μελετούν λίγη ποίηση στις σπουδές τους», έγραφε
ο Αμερικανός συγγραφέας Ανατόλ Μπρόγιαρ όταν είχε νοσήσει με καρκίνο του
προστάτη. «Μέσα σε κάθε ασθενή κρύβεται ένας ποιητής που ποθεί να βγει στην
επιφάνεια», έλεγε ακόμα και τον θυμηθήκαμε όταν συναντήσαμε τον Βαλς στο
Μουσείο Φρυσίρα. «Ένας φίλος μου γιατρός», μας είπε, «ο οποίος είναι συλλέκτης
έργων τέχνης, μου έλεγε ότι με τους πίνακες αυτούς είναι σαν να προσπαθώ να
κάνω τη διάγνωση μιας ασθένειας. Μήπως τώρα ήρθε η ώρα για τη θεραπεία; Δεν
ξέρω, όμως, αν είμαι έτοιμος ακόμα να το κάνω αυτό. Με τα έργα μου προσπαθώ
όντως να συνδυάσω τη διάγνωση με τη θεραπεία. Το ίδιο πρέπει να κάνει και ο
θεατής».
Σε ένα άλλο
έργο, βλέπουμε μία ακόμα γυμνή έφηβη (εφηβεία: το σώμα διαμορφώνεται ακόμα: το
φύλο επίσης, το κορίτσι, ως πρόσωπο έστω, είναι ακόμα λίγο αγοροκόριτσο).
Bυθίζει τα ακροδάχτυλα του αριστερού της χεριού σε μια λεπτή, αδιόρατη σχεδόν,
τομή, λίγο πιο κάτω απ’ το στέρνο και λίγο πιο πάνω απ’ το στομάχι. Η τομή
είναι καθαρή, κλινική, χωρίς αίμα, σαν να έχει μόλις αγγίξει το δέρμα ένα
νυστέρι. Το έργο τιτλοφορείται «Ιερός γάμος» και όπως όλα τα άλλα έργα του
Βαλς, μοιάζει σαν μια μικρή φέτα από μια μεγαλύτερη αφήγηση η οποία αποσιωπάται
σκόπιμα. Καθώς το παρατηρείς σκέφτεσαι τα περί ασθένειας, διάγνωσης και
θεραπείας. Μιλάμε όμως για μια ασθένεια αυστηρά σωματική ή/και ψυχική; «Αναζητώ
μιαν ισορροπία», μας λέει ο Ισπανός δημιουργός (που δεν έχει τίποτα το
στερεοτυπικά μεσογειακό: είναι δωρικός, κάπως άκαμπτος, ευγενής αλλά κλειστός).
«Από τη μία, η αισθητική του σώματος, από την άλλη, ένα στοιχείο ανησυχαστικό.
Μας υπενθυμίζει διαρκώς την ίδια μας τη σκιά. Μια διαμάχη εσωτερική, μια
σύγκρουση βαθιά μέσα στο μύχιο, που ποτέ δεν ξεσπάει, αλλά βράζει μέσα μας
διαρκώς».
Μπος, Κρόνενμπεργκ, Γκίγκερ
Στο έργο
«Vortice», σε ένα δωμάτιο που παραπέμπει στους εσωτερικούς χώρους των κλασικών
Φλαμανδών ζωγράφων, διαστρεβλωμένο όμως σαν να πρόκειται για αντανάκλαση σε
παραμορφωτικό καθρέφτη – ή λες και είναι η πύλη σε ένα σύμπαν όπου ο χωροχρόνος
έχει υποστεί τις διαστρεβλώσεις της κβαντοφυσικής, μία ακόμα γυμνή, πιο καθαρά
γυναικεία αυτή τη φορά, μορφή μοιάζει να γεννά το διπλό της είδωλο. Μια σιαμαία
φιγούρα με δύο πρόσωπα: ένα της αγωνίας, ένα της απειλής. Για κάτι τέτοια έργα
έχει ειπωθεί ότι ο Βαλς κουβαλάει επιρροές από τον υπερρεαλισμό – ο ίδιος το
αρνείται. «Δεν με ενδιαφέρει η σουρεαλιστική αντίληψη περί αυτοματισμού. Με
ενδιαφέρει όμως η λογική πλευρά αυτής της εσωτερικής διεργασίας μέσα από την
οποία αποκρυσταλλώνεται η εκάστοτε εσωτερική μας σύγκρουση»
Οι ειδικοί λένε
πόσο έχει επηρεάσει τον Βαλς η φλαμανδική σχολή. Από την πλευρά μας, του λέμε
διστακτικά ότι το συγκεκριμένο έργο μας παραπέμπει στις αποκρουστικές γλυπτές
μορφές των αδελφών Τσάπμαν, ενώ κάποια άλλα μας θυμίζουν τους εφιάλτες του
Ιερώνυμου Μπος, αλλά και καθαρά ποπ σχήματα: το σινεμά του Κρόνενμπεργκ, τα
τέρατα του Γκίγκερ. «Οι επιρροές μου από τη φλαμανδική σχολή είναι κυρίως σε
τεχνικό επίπεδο», σχολιάζει. «Αντιλαμβάνομαι τις αναφορές στον Μπος: μόνο που
εκείνος απομακρύνεται από την πραγματικότητα για να περάσει στο φανταστικό.
Εμένα με ενδιαφέρει ο πραγματικός κόσμος και οι συμβολισμοί του. Όσο για τον
Κρόνενμπεργκ, νομίζω ότι πέρα από το στοιχείο των χειρουργικών εργαλείων σε
κάποια έργα, δεν υπάρχει σχέση. Σχετικά με τον Γκίγκερ και τους αδελφούς
Τσάπμαν, η ζωγραφική που τείνει προς το κόμικς, ενώ στη δική μου περίπτωση
μιλάμε για πιο καθαρή ζωγραφική – με έμφαση και πάλι όχι στο φανταστικό αλλά
στην ψυχική κατάσταση».
Και οι
παραμορφωμένοι χώροι; «Είναι χώροι κλειστοί, εσωτερικοί, αναδεικνύουν μια
ψυχική διάθεση. Συχνά είναι καταπιεστικοί, απειλητικοί. Οι αλλοιώσεις κάποιων
χώρων και ο τεμαχισμός των σωμάτων σε ορισμένα έργα, εκφράζουν κι ένα εικαστικό
παιχνίδι που προέρχεται από την κβαντομηχανική και την αστροφυσική, που με
απασχολούν πολύ. π. χ., η έννοια των άλλων διαστάσεων, των άλλων συμπάντων.
Πιστεύω ότι όλες αυτές οι έννοιες της αστροφυσικής μάς οδηγούν σε θεμελιώδη
υπαρξιακά ερωτήματα».
Έρως και θάνατος
Ο Βαλς φτιάχνει
παράλληλους κόσμους, που είναι όντως ανησυχαστικοί. Ωστόσο, η ιατρική εξέταση,
που θα μπορούσε να είναι και βασανισμός ή ασέλγεια, οι παρθενογενέσεις που
μοιάζουν με τερατογενέσεις, όλα του τα σχήματα ισορροπούν στην άκρη του δικού
μας κόσμου. «Ο βασανισμός ανά τους αιώνες αντιπροσωπεύει μια αχρονική στιγμή
του ανθρώπου. Ενίοτε, μπερδεύεται ο ρόλος ανάμεσα στον θύτη και το θύμα και υπό
αυτήν την έννοια, ερχόμαστε κοντά στο θέμα της εσωτερικής σύγκρουσης».
Αυτήν την
εσωτερική σύγκρουση μπορεί να την ονοματίσει άραγε; «Είναι ένας αέναος κύκλος:
έρωτας και θάνατος. Κάθε έργο είναι μια στιγμή από τον κύκλο αυτό, ένα κύκλο
όμως που βρίσκεται διαρκώς σε εξέλιξη».
Για περισσότερα έργα του Dino Valls:
