"Το συνετό φθινόπωρο"

Φθινόπωρο..

Ε, ναι! Μπήκε και πρέπει να το παραδεχτώ. 

Να πιστέψω πια, πως το καλοκαίρι χάνεται στο βάθος του δρόμου – χρόνου, ηλιοψημένο και αλμυρό, ενώ το "συνετό φθινόπωρο" σκάει μύτη από τη γωνία, με μαντήλα  ανέμελα τυλιγμένη στους ώμους τα βράδια, με σύννεφα να φορτώνουν κρύβοντας όλο και περισσότερο το γαλάζιο του ουρανού, με φύλλα να αρχίζουν το χορό του στροβιλίσματος και τα παιχνίδια με τον αέρα, με Θάλασσα να κλείνεται στον εαυτό της σκοτεινή και μυστήρια, με προβατάκια – κύματα να ξαμολιούνται στα πέλαγα.

Με ανακουφίζει η προσμονή να περπατήσω πάλι στα πεσμένα φύλλα, να τρίζουν τα βήματά μου στα πυρόχρωμα πλατανόφυλλα, να εξαφανίζονται σκέψεις και έγνοιες - μ’ ένα βαθύ αναστεναγμό - στο ολοκαύτωμα των χρωμάτων του φθινοπώρου.

Να αναμένω λυτρωτικά τις πρώτες σταγόνες, να σκέφτομαι τον ιερό διάλογο Γαίας και Ουρανού "ύε" - "κύε" στα Καβείρια Μυστήρια, να περιμένω το θαύμα να συντελείται μπρος στα μάτια μου, να σιγοτραγουδώ:

"με την πρώτη σταγόνα της βροχής",

και να σιγοψιθυρίζω:

 
Πόθος

Βαθὺ χινόπωρο γοερό, πόσο καιρὸ σὲ καρτερῶ,

μὲ τὶς πλατιές, βαριές σου στάλες

τῶν φύλλων ἄραχλοι χαμοί, τῶν δειλινῶν ἀργοὶ καημοί,

ποῦ μὲ μεθούσατε τὶς ἄλλες...

Τὰ καλοκαίρια μ᾿ ἕψησαν καὶ τὰ λιοπύρια τὰ βαριά,

κι οἱ ξάστεροι οὐρανοὶ οἱ γαλάζοι:

ἀπόψε μου ποθεῖ ἡ καρδιὰ πότε νὰ ῾ρθεῖ μέσ᾿ τὰ κλαριά,

ὁ θεῖος βοριὰς καὶ τὸ χαλάζι!

Τότε, γερτὸς κι ἐγὼ ξανά, μέσ᾿ τὰ μουγγὰ τὰ δειλινά,

θ᾿ ἀναπολῶ γλυκά, -ποιὸς ξέρει-,

καὶ θὰ μὲ σφάζει πιὸ πολύ, σὰν ἕνα μακρινὸ βιολί,

τὸ περασμένο καλοκαίρι...

(Ναπολέων Λαπαθιώτης,1888-1944)

Πίνακας "άσπρα φουστάνια"

John Singer Sargent, Φθινοπωρινά φύλλα. 1913. Εθνική Πινακοθήκη της Βικτόρια. Μελβούρνη.

Να απολαμβάνω  του Vivaldi “Four Seasons – Autumn”,

http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=ewglvNDR6Ok

  

να  θυμάμαι τους στίχους του μεγάλου Arthur Rimbaud ,

 http://www.youtube.com/watch?v=8id16bieZ6w&feature=player_embedded#t=63

να τραγουδώ για τον Σεπτέμβρη,

http://www.youtube.com/watch?v=IgFCSDf8T90

και  αμέσως μετά, να σκέφτομαι… τα "Δάκρυα του φθινοπώρου"

(Νίκος Γκάτσος,Σταύρος Ξαρχάκος, Δήμητρα Γαλάνη),

http://www.youtube.com/watch?v=fN7I6jaJZCo&feature=player_embedded#t=50

Van Gogh
 

και να βουρκώνω με  "Τα Χειρόγραφα του Φθινοπώρου" (Τάσος Λειβαδίτης).  

Ονειρεύομαι ένα άγαλμα να κλαίει μες στην ομίχλη,

έναν φυλακισμένο να τραγουδά,

μια γυναίκα να μην κλέβει τα χρόνια της,

ένα παιδί που να μη ρωτά. 

Το φθινόπωρο θα μαζέψω όλα τα φύλλα στην πόρτα μου

να γείρει η χαμένη ζωή μου.

 

"Φθινοπωρινό σούρουπο", (ενότητα Γ΄ της ίδιας συλλογής)

Βράδιαζε και στο βάθος του φθινοπωρινού δρόμου λιγόστευε

όλο και πιο πολύ το φως

σα να τέλειωνε για πάντα ο κόσμος.

Και πάνω που θα ξεσκεπάζεται από τα σεντόνια του νου το παλιό και αγαπημένο

 "Απόψε φθινοπώριασε"(Γκάτσος, Χατζιδάκις, Μητσιάς),

 http://www.youtube.com/watch?v=13C-GISWFgI&feature=player_embedded

να σου και η Μυρτιώτισσα με το "Είμαι ένα φύλλο ωχρό",

Είμαι ένα φύλλο ωχρό του φθινοπώρου

που από βουνίσιο δέντρο έχει ξεφύγει,

το βήμα με ταράζει του οδοιπόρου,

στον άνεμο χρωστώ τα θεία μου ρίγη.

Είμ᾽ένα σάπιο ξύλο από καράβι

κι η θάλασσα για πάντα μ᾽ορίζει,

τους πόθους μου γι᾽άφταστα μάκρη ανάβει,

καθώς με πάει και με στριφογυρίζει.

Μα έχει το κύμα αυτό που μ᾽αναδεύει,

τόσες ζωές απάνω μου σωριάσει,

που γνώρισα-κι ας μη με ταξιδεύει-

μες απ᾽αυτές, ολάκερη τη πλάση.

Κι αν δε μου εδόθη στου ονείρου τη χώρα

ν᾽αράξω, μου φανέρωσε τ᾽αγέρι

το ξωτικό της μύρο, κι η άγρια μπόρα,

μηνύματα από κείθε μου έχει φέρει.

Κι εσπαταλεύτηκ᾽ έτσι ο εαυτός μου,

τα μάτια μου αποστάσαν κι η καρδιά μου,

γιατί έψαξα τα πέρατα του κόσμου

δίχως να ξεμακρύνω απ᾽τη γωνιά μου...

τραβώντας από το χέρι το "Φθινόπωρο" του Guillaume Apollinaire (1913)

Στην ομίχλη φεύγουν ένας χωρικός στραβοπόδης
Και το βόδι του αργά στην ομίχλη του Φθινόπωρου
Που κρύβει τους συνοικισμούς της φτώχειας και της ντροπής

Και σιγοτραγουδά μακραίνοντας ο χωρικός
Ένα τραγούδι αγάπης κι απιστίας
Για ένα δαχτυλίδι και για μια καρδιά που την ραγίζουν

Ω! Το Φθινόπωρο το Φθινόπωρο σκότωσε το Καλοκαίρι
Μες στην ομίχλη φεύγουν δυο γκρίζες σιλουέτες

 Winslow Homer "in autumn woods"

Renoir

  

Και ενώ η μελαγχολία του Σεπτέμβρη με συνεπαίρνει τελικά,

 "Mια μετέωρη κυρία"

Βρέχει...
Μία κυρία ἐξέχει στὴ βροχὴ
μόνη
πάνω σ᾿ ἕνα ἀκυβέρνητο μπαλκόνι.
Κι εἶναι ἡ βροχὴ σὰν οἶκτος
κι εἶναι ἡ κυρία αὐτὴ
σὰν ράγισμα στὴ γυάλινη βροχή.
Τὸ βλέμμα της βαδίζει στὴ βροχή,
βαριὲς πατημασιὲς καημοῦ
τὸν βρόχινό του δρόμο
γεμίζοντας. Κοιτάζει...
Κι ὅλο ἀλλάζει στάση,
σὰν κάτι πιὸ μεγάλο της,
ἕνα ἀνυπέρβλητο,
νά ῾χει σταθεῖ
μπροστὰ σ᾿ ἐκεῖνο ποὺ κοιτάζει.
Γέρνει λοξὰ τὸ σῶμα
παίρνει τὴν κλίση τῆς βροχῆς
―χοντρὴ σταγόνα μοιάζει―
ὅμως τὸ ἀνυπέρβλητο μπροστά τῆς πάντα.
Κι εἶναι ἡ βροχὴ σὰν τύψη.
Κοιτάζει...
Ρίχνει τὰ χέρια ἔξω ἀπ᾿ τὰ κάγκελα
τὰ δίνει στὴ βροχὴ
πιάνει σταγόνες
φαίνεται καθαρὰ ἡ ἀνάγκη
γιὰ πράγματα χειροπιαστά.
Κοιτάζει...
Καί, ξαφνικά,
σὰν κάποιος νὰ τῆς ἔγνεψε «ὄχι»,
κάνει νὰ πάει μέσα.
Ποῦ μέσα ―
μετέωρη ὡς ἐξεῖχε στὴ βροχὴ
καὶ μόνη
πάνω σ᾿ ἕνα ἀκυβέρνητο μπαλκόνι.

(Κική Δημουλά)

 "Autumn, Profile of Lydia Cassatt", 1880

θα ανακαλύπτει το

"φθινόπωρο στον έρωτα…"

και τον έρωτα στο φθινόπωρο

Winslow Homer, “Autumn”,  1877

Τώρα η αυγή δεν είναι πια σαν πρώτα ξάστερη

τόσο ζεστός δεν είναι πια ο αγέρας

τόσο καθάριος ο ουρανός..

Πέρασαν οι μεγάλες μέρες

τελειώνουν οι χαριτωμένοι μήνες,

αλίμονο, να που τα δέντρα κιόλας κιτρινίζουν!

Με πόσο γρήγορο περπάτημα φεύγει ο καιρός!

Νομίζεις πως τα μάτια μας που θάμπωνε το καλοκαίρι

μόλις επρόλαβαν να δουν τα πράσινα φυλλώματα.

Για όποιον ωσάν κι εμένα ζει με τα παράθυρα ανοιχτά

πικρό είναι το φθινόπωρο

με το βοριά του και την καταχνιά του

και το χαμένο καλοκαίρι φίλος που έφυγε.

«Χαίρετε», λέει τούτη η φωνή που κλαίει μες στην ψυχή μου,

χαίρε γαλάζιε μου ουρανέ που μια ζεστή πνοή χαϊδεύει!

Χαρές του ολάνοιχτου ύπαιθρου

μέσα στα δάση θόρυβοι φτερών,

περίπατοι, ρεματαριές γιομάτες μακρινές φωνές,

λουλούδια, ευτυχίες αθώες των ήρεμων ψυχών,

χαίρετε αυγές! Τραγούδια! Δροσοσταλάσματα κι αχτίδες!

Αφού όλα φεύγουν, ας προσθέσουμε:

ω ευλογημένες και γλυκές ημέρες

ωϊμένα! Θα ξανάρθετε;

Θα με ξαναβρείτε;

Βίκτωρ Ουγκώ, "Φθινόπωρο" ("Ξένη λογοτεχνία, Φυσιογνωμίες Γ’", Αντρέα Καραντώνη, εκδ. Παπαδήμα)

William Merrit Chase "end of the season", 1885

Καλό φθινόπωρο, λοιπόν!