Pierre Auguste Renoir, 1841 - 1919

Οι πίνακες από "άχρηστα" υλικά δεν είναι κάτι καινούριο. Πρόκειται ουσιαστικά για την αρχαία μέθοδο του ψηφιδωτού ή μωσαϊκού που χρονολογείται από το 3000πχ (Βαβυλώνα) και άνθισε στον αρχαίο κόσμο και το Βυζάντιο, για να μεταμορφωθεί σε μαθηματικό παιχνίδι (Penrose, Escher) και εργαλείο καλλιτεχνικής εξερεύνησης από τους Seurat και Signac, τον Ποϊντιγισμό. Ο σύγχρονος των τελευταίων, μεγάλος ιμπρεσσιονιστής ζωγράφος Pierre-Auguste Renoir αξιοποίησε βουβά την τεχνική, ψηφίζοντας φωτόνια διαφόρων σχημάτων σε αριστουργηματικά προϊόντα της τέχνης του. Μα είναι άχρηστα υλικά τα φωτόνια; Μπορεί να είναι, όταν σκεδάζονται και όταν δεν βλέπονται, όπως ακριβώς τα όστρακα, οι πέτρες και τα χρωματιστά γυαλιά, όταν δεν οργανώνονται από τη φύση ή τον καλλιτέχνη για να μας δώσουν ενέργεια και πληροφορία.

Διαβάζουμε στην Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια.

O Πιερ Ωγκύστ Ρενουάρ γεννήθηκε στην πόλη Λιμόζ της Γαλλίας, γιος του ράφτη Λεονάρ Ρενουάρ και της εργάτριας Μαργκερίτ. Σε ηλικία τριών ετών η οικογένειά του μετακόμισε στο Παρίσι όπου φοίτησε, στα επτά του χρόνια, σε καθολικό σχολείο. Τα βράδια παρακολουθούσε μαθήματα στη Σχολή Σχεδίου και Διακόσμησης. Προς το τέλος της χρονιάς επισκεπτόταν το ατελιέ των αδελφών Λεβί, που όμως λίγο αργότερα έκλεισε κι έτσι στράφηκε προς το ατελιέ του Ζιλμπέρ. Όταν μάζεψε λίγα χρήματα, έδωσε εξετάσεις στη Σχολή Καλών Τεχνών.

Το 1862 γράφτηκε στο ατελιέ των Ερλ Σινιόλ και Μαρκ-Σαρλ-Γκαμπριέλ Γκλαιρ. Εκεί γνώρισε τους Κλοντ Μονέ, Φρεντερίκ Μπαζίλ και Άλφρεντ Σίσλεϋ. Την ίδια περίοδο, εξασφάλισε άδεια για να αντιγράφει έργα άλλων καλλιτεχνών στο Μουσείο του Λούβρου. Δύο χρόνια αργότερα, ο Ρενουάρ ξεκίνησε να εκθέτει έργα του, ωστόσο για αρκετά χρόνια δε γνώρισε σημαντική αναγνώριση. Μέχρι τον Γαλλο-Πρωσικό πόλεμο του 1870, γύριζε με ένα σακίδιο στον ώμο και έζησε πολύ φτωχικά. Το 1867 ένας πίνακάς του με τον τίτλο Λιζ (Lise) έγινε δεκτός στο Σαλόν του Παρισιού. Την περίοδο αυτή θεωρείται πως ο Ρενουάρ επηρεάστηκε σημαντικά από τον Κλωντ Μονέ, πλησιάζοντας ολοένα και περισσότερο προς τον ιμπρεσιονισμό. Κατά πολλούς το διάστημα 1870-1883 αποτελεί τη λεγόμενη ιμπρεσιονιστική περίοδο του Ρενουάρ.

Με τον πόλεμο του 1873 υπηρέτησε στη Φρουρά της Ταρμά, στο Σώμα Πυροβολικού, όμως την επόμενη χρονιά αρρώστησε κι αποστρατεύτηκε, επιστρέφοντας έτσι στο Παρίσι. Η πολιορκία του Παρισιού του στέρησε τους φίλους του, καθώς ο Μονέ κι ο Μετρ αναζήτησαν καταφύγιο στην Αγγλία ενώ ο Μπαζίλ πέθανε. Το 1874 συμμετείχε στην πρώτη έκθεση της ομάδας των ιμπρεσιονιστών. Από μία δημοπρασία έργων του έλαβε 1.200 φράγκα κι εγκαταστάθηκε στη Μονμάρτρη. Το 1876 συναντά έναν εκδότη, ο οποίος τον κάνει πλούσιο. Γνωρίζει τον Εμίλ Ζολά.

Τη δεκαετία του 1880, ο Ρενουάρ σταδιακά διαχωρίστηκε από τους υπόλοιπους ιμπρεσιονιστές. Το ατελιέ του κατασκευάστηκε κοντά σε ένα γαλατάδικο το 1880 και δουλεύοντας στη Μονμάρτρη γνωρίστηκε με την Αλίν Σαριγκό, την οποία νυμφεύτηκε. Το 1881 ταξίδεψε στην Αλγερία και κατόπιν στην Ισπανία και την Ιταλία, όπου ήρθε σε επαφή με το έργο του Ραφαήλ από το οποίο επηρεάστηκε βαθιά. Το 1884, μαθαίνοντας πως η Αλίν περιμένει το παιδί τους, επέστρεψε για να μείνει κοντά της και την επόμενη χρονιά γεννήθηκε ο γιος τους Πιέρ.

Το 1889 συνάντησε τον μηχανικό Άιφελ (Eiffel, γαλλ. προφ. Εφέλ) και περίπου το 1892 άρχισε να αναπτύσσει παραμορφωτική αρθρίτιδα, νόσο που τον βασάνισε μέχρι τον θάνατό του. Αντιμετώπισε σημαντικό πρόβλημα παραμορφώσεων στα χέρια ενώ σε πιο προχωρημένο στάδιο ένας ώμος του καθηλώθηκε εξαιτίας αγκύλωσης, γεγονός που ανάγκασε τον Ρενουάρ να διαφοροποιήσει την τεχνική του. Παρά τις σωματικές του δυσχέρειες, δεν εγκατέλειψε τη ζωγραφική. Το 1893 απέκτησε έναν ακόμα γιο, τον Κλοντ. Το 1907 μετακόμισε με την οικογένειά του στην πιο θερμή περιοχή Καν-συρ-Μερ (Cagnes-sur-Mer). Με το ξέσπασμα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, οι δυο γιοι του κατετάγησαν στον στρατό και τραυματίστηκαν σοβαρά. Η μητέρα τους τους επισκέφτηκε, αλλά εξαντλημένη κατά την επιστροφή της πέθανε το 1915.

Το 1919, ο Ρενουάρ επισκέφτηκε το Λούβρο όπου είχε την ευκαιρία να δει δικούς του πίνακες να εκτίθενται μαζί με κλασικά έργα.

Απεβίωσε στις 3 Δεκεμβρίου της ίδιας χρονιάς σε ηλικία 78 ετών.

Ο μεγάλος ζωγράφος ανέκαμψε πρόσφατα στην μαστιζόμενη από την φθηνή pop επικαιρότητα μετά την είδηση πως βρέθηκε ένας κλεμμένος από το 1951 πίνακάς του, όταν μία συλλέκτρια τον αγόρασε για 7 δολάρια από ένα παζάρι!

Πρόκειται για το έργο «Τοπίο στην όχθη του Σηκουάνα», που ζωγραφίστηκε από τον Ρενουάρ το 1879

Αλλά και από την υπέροχη ταινία του Gilles Bourdos (2012) η οποία διηγείται τις τελευταίες ημέρες της ζωής του και τη σχέση του με τον υιό του και βιογράφο του, σπουδαίο σκηνοθέτη, Jean Renoir, καθώς και το τελευταίο του μοντέλο και εν τέλει σύζυγο του Jean, Catherine Hessling.

Κατά τη διάρκεια της ταινίας, αναδημιουργούνται πίνακες του Renoir, ανάμεσά τους και οι "Λουόμενες" του 1918, δια χειρός του καταδικασθέντα αντιγραφέα έργων τέχνης Guy Ribes!

Μπορεί σήμερα να αντλήσει κανείς μεγάλο όγκο πληροφορίας για τον ζωγράφο και το έργο του και να θαυμάσει τους  πίνακές του οι οποίοι κατακλύζουν το διαδίκτυο. Εγώ απλώς θα επισημάνω πως οι πίνακες αυτοί φαίνονται από κοντά θολοί και ανεστίαστοι σαν τα νεφελώματα που παρατηρούμε μέσα από ένα τηλεσκόπιο, μέχρι να απομακρυνθεί κανείς (ή να ελαττώσει τη μεγέθυνση) και να απολαύσει άφωνος τη μαγεία του φωτός το οποίο οργανώνεται στην εντύπωση της φόρμας. Η κύρια διαφορά με τις εικόνες της κοσμικής ύλης είναι ο πλούτος των μηκών κύματος, δηλαδή το χρώμα.

Πρόκειται για μία τεχνική την οποία δεν επινόησε φυσικά ο Renoir, καθώς αυτή εμφανίζεται με τις απαρχές της τέχνης σε κάθε περίπτωση που απεμπολείται το περίγραμμα, δηλαδή σχεδόν στο σύνολο της ζωγραφικής, εξαιρουμένου του σχεδίου και ορισμένων άλλων τεχνικών. Ο Ιμπρεσσιονισμός έδωσε όμως ιδιαίτερη έμφαση στο φαινόμενο αυτό.

Ένα από τα ινδάλματα του Renoir ήταν ο Τισιανός, ζωγράφος της Μαρίας Μαγδαληνής. 

Ας θαυμάσουμε ορισμένους πίνακες του Renoir.