Το Σύμπαν της Τέχνης: Της νύχτας και τ’ ουρανού…

Λίγο ο νοτιάς με την υγρασία του τις νύχτες, λίγο η συννεφιά που έφερε μαζί του και στρογγυλοκάθισε -μέρες τώρα- σαν καπέλο στα κεφάλια μας, λίγο η αφρικάνικη σκόνη που πλανιέται κάνοντας ακόμα και τον Σείριο ή τη μεγαλόπρεπη Σελήνη να στέλνουν σαν πίσω από γάζες το φως τους, λίγο τα τηλεσκόπιά μας που έχουν αραχνιάσει περιμένοντας μια βροχή να καθαρίσει την ατμόσφαιρα, λίγο η διάθεση των ημερών, μ’ έκαναν να ονειρεύομαι ξάστερους ουρανούς και να αναμοχλεύω τη μνήμη για σχετική ποίηση…

Μιχαήλ Άγγελος, "η Νύχτα", Φλωρεντία, παρεκκλήσι των Μεδίκων

"Η Νύχτα" είναι μια από τις τέσσερις συμβολικές παραστάσεις του Μιχαήλ Άγγελου, η μόνη που ακουμπάει σε δύο μορφές: σε μια κουκουβάγια και σε μια άγρια μάσκα. Συνοδεύεται από το νυχτοπούλι που δεν εκφράζει εδώ τη σοφία, αλλά υποδηλώνει τα μοιραία προμηνύματα που προκαλεί η μονότονη φωνή του, κι από το πρόσωπο ή το προσωπείο, που παριστάνει τα εφιαλτικά όνειρα.

Το 1545 έμαθε ο μεγάλος καλλιτέχνης, ότι ένα επίγραμμα είχε γράψει κάτω από τη σύνθεση αυτή ο νεαρότατος Τζιοβάνι Στρότσι. Και τότε απάντησε ο μέγας γλύπτης, που ήξερε να σκαλίζει και το λόγο, όπως και το λιθάρι, με ένα άλλο ωραίο τετράστιχο, βάζοντας την ίδια τη Νύχτα να πει:

"Αγαπώ τον ύπνο˙ κι ακόμη πιο πολύ, το ότι είμαι από πέτρα
όσο κρατούν στον κόσμο η συμφορά και η ατιμία˙
μεγάλη η τύχη μου, ούτε να βλέπω, ούτε να νιώθω˙
γι’ αυτό μη με ξυπνάς, χαμήλωσε τη φωνή σου"

Van Gogh, "stars"

"Ρεμάλια τ’ ουρανού τ’ αστέρια
την περνούν κοτσάνι κάθε βράδυ
δεν ξέρουν από ύπνο κι από σκοτεινή εγρήγορση
χαραμίζουν εκείθε
του Κεπλέρου την απλέρωτη νοοπλοΐα"
Νίκος Καρούζος, "Φαρέτριον"

"Θέλει κι η νύχτα
μια γουλιά απ’ το αίμα σου
για να σαλπίσει τ’ άστρα της"
Μιχάλης Γκανάς, "Μαύρα λιθάρια"

Ορφικά
"Αστέρια ουράνια, αγαπημένα τέκνα της μαύρης Νύχτας,
που με κυκλικές περιδινήσεις στριφογυρίζετε
γύρω από τον θρόνο της γης. Σπινθηροβόλα, φλογερά,
πάντα γεννήτορες των πάντων..."

"... όχι το λευκό φεγγάρι των ειδυλλίων, που μοιάζει με ψυχρή νύφη,
αλλά το δυσοίωνο και μεθυστικό φεγγάρι
που είναι κρεμασμένο στο φόντο μιας θυελλώδους νύχτας
και το σπρώχνουν τα σύννεφα που τρέχουν..
όχι το γαλήνιο και διακριτικό φεγγάρι που επισκέπτεται τον ύπνο των αγνών ανθρώπων,
αλλά το ξεριζωμένο από τον ουρανό, το νικημένο και ανυπότακτο φεγγάρι,
που οι Θεσσαλές μάγισσες εξαναγκάζουν αλύπητα να χορεύει
πάνω στο τρομοκρατημένο χορτάρι..."

Charles Baudelaire

"Μια παρέα άστρα κουβεντιάζουν,
κάποτε γελούν
κι η σιωπή άγνωστο μέταλλο ακατέργαστο
στριφογυρίζει, ντιντινίζει και φωνάζει
κάθε ήχο με το επίθετό του.
Κι ένας γέρος απλανής,
τρύπες - τρύπες το άγριο μούτρο του
βλέπει την Αφροδίτη και στοχάζεται.
Φαλακρός ο χρόνος τόνε χαιρετά, τον κοροϊδεύει,
μα κείνος τον χαβά του, ο ξεμωραμένος
στέλνει τον δορυφόρο του και της πάει πεσκέσι
τέσσερα σπάνια σύννεφα με πράσινο φορτίο
ηλεκτρισμένα."
Μανώλης Ρασούλης

"Ο ήλιος βασίλεψε, θάμπωσαν τα βουνά, οι οροσειρές του μυαλού μου κρατούν ακόμα λίγο φως στην κορφή τους, μα η άγια νύχτα πλακώνει, ανεβαίνει από τη γης, κατεβαίνει από τον ουρανό, και το φως ορκίστηκε να μην παραδοθεί, μα το ξέρει, σωτηρία δεν υπάρχει, δεν θα παραδοθεί, μα θα σβήσει." Νίκος Καζαντζάκης,

"Αναφορά στον Γκρέκο"(Πρόλογος)

"Πολύ μακριά στα βάθη του ουρανού
ζούνε δυο μικρά χαριτωμένα αστέρια
που αιώνια απομακρύνονται το ένα από το άλλο
κι αιώνια προσπαθούνε να πλησιάσουν.
απλώνουν τα φτερά τους τα αραχνοΰφαντα
για να ‘ρθουνε το ένα δίπλα στο άλλο
αλλά και τα δυο τους φεύγουν προς τα πίσω
κάθε φορά που πρόκειται ν’ αγγίξουν.."
Karl Marx

"Πώς ξεκινάει το φως από ένα άστρο και χύνεται μέσα στη
μαύρη αιωνιότητα κι οδοιποράει αθάνατο;
Το άστρο πεθαίνει μα το φως ποτέ του…

" Νίκος Καζαντζάκης, "Ασκητική"

"Το μόνο που θέλω να πω, αστράφτει απρόσιτο..."

Aπό το ποίημα "Απρίλιος και σιωπή" της συλλογής "Πένθιμη Γόνδολα" (1996) του Σουηδού ποιητή και βραβευμένου με το Νόμπελ Λογοτεχνίας 2011, Tomas Transtrőmer.

"Δεν εγεννήθηκα ν’ ανήκω πουθενά
Τιμαριώτης τ’ ουρανού, κει πάλι ζητώ ν’ αποκατασταθώ"

Οδυσσέας Ελύτης, "Τα Ελεγεία της Οξώπετρας"

"Δεν ήρθε κι ένα απόγευμα
που να μη γίνει βράδυ
και όνειρο σημαίνει
να έρθει κι ένα απόγευμα
που να μη γίνει βράδυ.."

Κ. Δημουλά

"...Πήχτωσε το βράδυ. Λιγόστεψε κι ο αχός απ΄ τα κυπαρίσσια. Ανάψανε οι λαμπάδες τ΄ ουρανού. Όλα ήταν γάλα ... γάλα ... λουλακί...και σπίθες.
Το παιδί κείνο το βράδυ δεν κοιμήθηκε...ολόκληρο το βράδυ. Έγραψε το πιο πικρό, το πιο μεγάλο του παραμύθι..
Την αυγή ξεκίνησε. Ήταν παρηγορημένο.
Είχε καταφέρει όλη τη νύχτα να μετρήσει τ' άστρα.. Να τα μετρήσει όλα...σιγά σιγά...ένα ένα...Όλα... Και τα βρήκε σωστά."

Μενέλαος Λουντέμης

"..Και η νύχτα που ερχόταν σιγά σιγά για να μην την νιώσουμε.
Η βοή του βραδινού ανέμου στα κλαδιά.
Τα λόγια που έλειπαν. Τα χέρια ωχρά. Τα μάτια και τ’ αστέρια.
Μεσάνυχτα."

Κώστας Καρυωτάκης

Το φως των αστεριών!

http://vimeo.com/37752523

Μ42 του Ωρίωνα

Ποια είν΄η γλώσσα που μιλάς, θάλασσα εσύ;
Η γλώσσα των αιώνιων ερωτήσεων.
Και σε ποια γλώσσα απαντάς, ουρανέ;
Στη γλώσσα της ατέλειωτης σιγής.

R.Tagor

"Να λες ουρανός κι ας μην είναι"...

Γιάννης Ρίτσος

"Αν μπορούσες να υπάρχεις
έναν αιώνα μετά, τότε θα ΄βλεπες, πως
το φιλί που σου ακούμπησα πάνω στο μέτωπο
έγινε άστρο."

Νικηφόρος Βρεττάκος

“Το ελάχιστο μέτρο να σε ψάχνω - όχι να σε βρω
μέχρι τη φλέβα του σύμπαντος
να φράξουνε τα διάκενα των άστρων..”

Έκτωρ Κακναβάτος

ΙΧ (στον Δημήτρη Χαρίτο)
"Έν’ ασημένιο κέρμα το φεγγάρι, που κάποτε
τινάξαν στο διάστημα οι θεοί, κορώνα γράμματα
την τύχη παίζοντας αυτού του κόσμου,
έν’ ασημένιο κέρμα που δεν έπεσε ποτέ, αλλ’
έμεινε εκεί, μετέωρο, στο χάος. Γι’ αυτό και
δεν αποφασίστηκε ακόμα η τύχη αυτού του
κόσμου, γι’ αυτό κι αδιάκοπα κοιτάμε μ’ αγωνία
το φεγγάρι, μην πάει και πέσει απ’ του
χαμού μας την πλευρά."