Όταν οι αρχαιολογικοί χώροι ζωντανεύουν…

Μια πρωτότυπη ιδέα, στηριγμένη σε πολιτιστικό πρόγραμμα που υλοποίησε Ειδικό Σχολείο Δ/θμιας Εκπ/σης, έλαβε σάρκα και οστά σε αρχαιολογικό χώρο του δήμου Σητείας. Οι δραστηριότητες που υλοποίησε ένα ιδιαίτερο Σχολείο, προσαρμόστηκαν και εφαρμόστηκαν σε ευρύ κοινό, στο πλαίσιο των καλοκαιρινών πολιτιστικών εκδηλώσεων και άφησαν τις καλύτερες εντυπώσεις!

Ο χώρος από μόνος του "μιλάει"…

Λίγα λόγια για τον αρχαιολογικό χώρο: Στο βορειότερο άκρο της ανατολικής ακτής της Κρήτης, κοντά στο Παλαίκαστρο υπάρχει ένας μινωικός οικισμός, που ήκμασε κατά την διάρκεια της Υστερομινωικής περιόδου (1550-1220 π.Χ.). Αποκαλύφθηκαν όμως και λείψανα της Πρωτομινωικής και Μεσομινωικής εποχής (3000-1550 π.Χ.), κυρίως νεκροταφεία, που περιλαμβάνουν καλά δομημένα "οστεοφυλάκια" αλλά και ερείπια αρκετά μεγάλων κατοικιών. Η κατοίκηση σταμάτησε την ίδια εποχή που ερημώθηκε η Ζάκρος (1450 π.Χ. με την έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας).

Η πόλη καταλάμβανε έκταση μεγαλύτερη από 50.000 τ.μ., ήταν ατείχιστη και πυκνοκατοικημένη. Στα ΒΑ μιας από τις συνοικίες βρέθηκε το ιερό του Δικταίου Διός που ανήκε διοικητικά στην αρχαία πόλη  Ίτανο. Η λατρεία σε αυτό ήταν συνεχής από τους Γεωμετρικούς χρόνους (8ος π.Χ. αιώνας) έως τη Ρωμαϊκή κατάκτηση. Φαίνεται πως το ιερό λεηλατήθηκε και καταστράφηκε από φανατικούς Χριστιανούς στα τέλη του 4ου μ.Χ. αιώνα…  Στα ΒΑ της συνοικίας Χ και μέσα στα θεμέλια των σπιτιών αποκαλύφθηκε το ιερό του Δικταίου Διός. Μια επιγραφή σπασμένη σε πολλά κομμάτια, με ύμνο στο Δία Δικταίο, βρέθηκε στη γύρω περιοχή. Ελάχιστα τμήματα του ναού σώζονται: ο περίβολος και μέσα σε αυτόν ο βωμός. Εκεί βρέθηκαν ακροκέραμα σε σχήμα κεφαλής λέοντος... Στην περιοχή Ρουσόλακκος  έγιναν συστηματικές ανασκαφικές έρευνες από τον Άγγλο αρχαιολόγο R. C. Bosanquet και συνεχίσθηκαν το 1906 από τον R.M. Dawkins, μέλη και οι δύο της Αγγλικής Αρχαιολογικής Σχολής. Κατά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο καταστράφηκαν ορισμένες από τις συνοικίες που είχαν ανασκαφεί, ενώ πολλές καταστροφές προξένησε μηχανικός εκσκαφέας αργότερα(!) Στη χρονική περίοδο 1965-66 έγινε ανασκαφική έρευνα σε συνοικία της πόλης και στον γειτονικό λόφο Καστρί. Το 1986 άρχισαν ξανά ανασκαφικές εργασίες από την Αγγλική Αρχαιολογική Σχολή, στο χώρο των παλαιών ανασκαφών, ενώ συνεχίζονται έως και σήμερα από τους αρχαιολόγους Alexander MacGillivray και  Hugh Sackett. Ο εκτεταμένος και καλοσχεδιασμένος ρυμοτομικά μινωικός οικισμός προσφέρει στον σημερινό επισκέπτη την εικόνα της σχεδόν άθικτης μινωικής πόλης με μεγάλους δρόμους και μεγάλα οικοδομικά τετράγωνα, ενώ την κατατάσσει  δεύτερη σε μέγεθος μετά την Κνωσό Κρητική πόλη. Οι ανασκαφές που συνεχίζονται από την Βρετανική Αρχαιολογική Σχολή έφεραν στο φως σημαντικά ευρήματα όπως το περιώνυμο ιερό του Δικταίου Δία στην κορυφή του Πετσοφά, (απόκρημνο ύψωμα στα νότια του Ρουσσόλακου) και πολλά άλλα σπουδαία αρχαιολογικά ευρήματα, τα οποία βρίσκονται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Σητείας, το Μουσείο Ηρακλείου αλλά και σε Μουσεία του εξωτερικού. Τελευταία σημαντική ανακάλυψη που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη είναι το χρυσελεφάντινο αγαλματίδιο ύψους 50 εκ. αριστούργημα της μινωικής τέχνης που πιθανότατα εικονίζει μινωικό νεαρό θεό, και κοσμεί σήμερα το Αρχαιολογικό Μουσείο της Σητείας. Η προσπάθεια ανάδειξης του χώρου αυτού, ξεκίνησε με ξενάγηση από αρχαιολόγους(σε τρεις γλώσσες)   και συνεχίστηκε με παρακολούθηση της ανασκαφής. Στη συνέχεια, πλήθος παιδιών συμμετείχε στα εργαστήρια που είχαν στηθεί στο χώρο.  Εργαστήρια βιωματικά: αθλοπαιδιών,     καλλιτεχνικών-κατασκευών, αρωματικών φυτών, κατασκευής αυτοσχέδιων μουσικών οργάνων, υφαντικής, παραμυθιού-δραματοποίησης. Η ομάδα "Μινωιτών γεύσεις" παρασκεύασε το μινωικό φαγητό φακές με κόλιανδρο, το οποίο γεύτηκε στη συνέχεια όλος ο κόσμος.  Η εξαιρετική παρουσίαση από τον καθηγητή Αιγαιακών σπουδών Μηνά Τσικριτζή της Γραμμικής Β’ γέμισε χαρά το πλήθος του κόσμου, αφού κατάφεραν, μέσα  από  ασκήσεις, να γράφουν φράσεις, τα ονόματά τους,  αλλά και να μετρούν στη γραφή αυτή.  Επίσης, η δραματοποίηση μέσα στον αρχαιολογικό χώρο του "Ύμνου στον Κρητογενή Δία" από μέλη του Θεάτρου της Σητείας, με τη συνοδεία των ήχων λύρας και αυλού  άφησε άφωνο το κοινό, που παρακολουθούσε με κομμένη την ανάσα.   http://www.youtube.com/watch?v=3pG7LjI7k34 Και τέλος, οι ερασιτέχνες αστρονόμοι της πόλης κράτησαν μέχρι αργά ζωντανό το ενδιαφέρον του κόσμου με την ουρανογραφία (πώς, με τη βοήθεια των αστεριών, ταξίδευαν οι Μινωίτες) και την παρατήρηση μέσα από τα τηλεσκόπιά τους.  Όλοι έφυγαν ενθουσιασμένοι, με τις καλύτερες εντυπώσεις και με την ευχή να σμίξουν πάλι του χρόνου με παρόμοιες δραστηριότητες σε κάποιον αρχαιολογικό χώρο. Μακάρι η εξαιρετική αυτή προσπάθεια να καθιερωθεί ως θεσμός του δήμου, αναδεικνύοντας όχι μόνο τους αρχαιολογικούς χώρους αλλά και τον εθελοντισμό, αφού η όλη προσπάθεια στηρίχτηκε στην εθελοντική προσφορά δημοτών. Μακάρι όλοι οι αρχαιολογικοί χώροι στην Ελλάδα, να ζωντάνευαν με τέτοιου είδους βιωματικές εκδηλώσεις!