Otto Dix, 1891-1969

Ότο Ντιξ, Αυτοπροσωπογραφία, 1912

Διαβάζουμε στη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Ότο Ντιξ

Γέννηση 2 Δεκεμβρίου 1891 Ούντερμχαους, Γερμανία
Θάνατος 25 Ιουλίου 1969 (77 ετών) Σίνγκεν, Γερμανία
Είδος Τέχνης Ζωγραφική, χαρακτική
Καλλιτεχνικά ρεύματα Νέα Αντικειμενικότητα, Εξπρεσιονισμός
Σημαντικά έργα Μετρόπολις (1928)
Πορτρέτο της δημοσιογράφου Σύλβια βον Χάρντεν (1926)
Το χαράκωμα (1923)

Ο Βίλελμ Χάινριχ Ότο Ντιξ (γερμανικά: Wilhelm Heinrich Otto Dix, 2 Δεκεμβρίου 1891 - 25 Ιουλίου 1969) ήταν Γερμανός ζωγράφος και χαράκτης. Γνωστός για τις ωμές και ιδιαίτερα ρεαλιστικές απεικονίσεις της κοινωνίας της δημοκρατίας της Βαϊμάρης και της κτηνωδίας του πολέμου, ήταν, μαζί με τον Τζορτζ Γκρος, ένας από τους πιο σημαντικούς καλλιτέχνες της Νέας Αντικειμενικότητας, καλλιτεχνικής τάσης που προέκυψε από τον εξπρεσιονισμό.

Το σπίτι όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε ο Ντιξ στη Γκέρα. Από το 1991 λειτουργεί ως μουσείο.

Ο Ντιξ γεννήθηκε στο Ούντερμχαους της Γερμανίας, που σήμερα είναι τμήμα της πόλης Γκέρα. Ήταν ο μεγαλύτερος γιος του Φραντς και της Παουλίνε Λουίζε Ντιξ (το γένος Άμαν), εργάτη χυτηρίου και ράφτρας, αντίστοιχα. Καθώς η μητέρα του είχε ασχοληθεί με την ποίηση, εκτέθηκε στην τέχνη από μικρή ηλικία, και οι ώρες που περνούσε στο ατελιέ του ξαδέρφου του, ζωγράφου Φριτς Άμαν, συνετέλεσαν στη διαμόρφωση της φιλοδοξίας του να γίνει κι αυτός καλλιτέχνης. Έλαβε επίσης ενθάρρυνση από το δάσκαλό του στο δημοτικό. Από το 1906 έως το 1910 ήταν βοηθός του ζωγράφου Καρλ Σενφφ, και άρχισε να ζωγραφίζει τα πρώτα του τοπία. Το 1910 ξεκίνησε σπουδές στην Ακαδημαία Καλών Τεχνών της Δρέσδης. Εκεί, ερχόμενος σε επαφή με τα σύγχρονα καλλιτεχνικά ρεύματα, πειραματίστηκε με κυβιστικές, φουτουριστικές και ντανταϊστικές φόρμες, κάτι που θα συνέχιζε στα έργα που φιλοτέχνησε στη διάρκεια της θητείας του κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η κήρυξη του πολέμου, 1914

Όταν ξέσπασε ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος, ο Ντιξ κατατάχτηκε με ενθουσιασμό ως εθελοντής στον γερμανικό στρατό. Τοποθετήθηκε σε ένα σύνταγμα πεδινού πυροβολικού στη Δρέσδη. Το φθινόπωρο του 1915 στάλθηκε ως έφεδρος υπαξιωματικός σε μια μονάδα πολυβολιστών στο Δυτικό Μέτωπο και το 1916 πήρε μέρος στη μάχη του Σομμ, τη δεύτερη πιο φονική του Α' Π.Π. Τραυματίστηκε σοβαρά αρκετές φορές. Το 1917 η μονάδα του στάλθηκε στο Ανατολικό Μέτωπο μέχρι τη λήξη των εχθροπραξιών με τη Ρωσία. Γυρνώντας στο Δυτικο Μέτωπο, συμμετείχε στη γερμανική Εαρινή επίθεση. Παρασημοφορήθηκε με τον Σιδηρό Σταυρό δεύτερης τάξης.

Ο δρόμος με τα μπορντέλα, 1914

Ο Ντιξ επηρεάστηκε βαθιά από τα όσα βίωσε στον πόλεμο, και αργότερα θα περιέγραφε έναν επαναλαμβανόμενο εφιάλτη του, όπου σερνόταν ανάμεσα σε κατεστραμμένα σπίτια. Οι τραυματικές του εμπειρίες αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για αρκετά έργα του, ανάμεσα στα οποία ένα λεύκωμα 50 χαρακτικών με τον τίτλο Ο Πόλεμος (Der Krieg) που κυκλοφόρησε στα 1924.

Στα τέλη του 1918 ο Ντιξ επέστρεψε στη Γκέρα, για να μετακομίσει ένα χρόνο μετά και πάλι στη Δρέσδη, όπου συνέχισε τις σπουδές του στην Ακαδημία Καλών Τεχνών. Ήταν, το 1919, από τα ιδρυτικά μέλη του Σετσεσιονισμού (Απόσχισης) της Δρέσδης, μιας ομάδας καλλιτεχνών που δήλωνε τη ρήξη της με τα κυριαρχα καλλιτεχνικά ρεύματα, σε μια περίοδο όπου το έργο του περνούσε από μια εξπρεσιονιστική φάση. Το 1920 γνώρισε τον Τζορτζ Γκρος και, επηρεασμένος από τον Ντανταϊσμό, άρχισε να συμπεριλαμβάνει στοιχεία κολάζ στα έργα του, μερικά από τα οποία παρουσιάστηκαν στην πρώτη Ντανταϊστική Έκθεση στο Βερολίνο. Την ίδια χρονιά συμμετείχε επίσης στην έκθεση των Γερμανών Εξπρεσιονιστών στο Ντάρμσταντ.

Κατάλληλος για υπηρεσία, 1919

Το 1922 μετακινήθηκε στο Ντίσελντορφ, και την ίδια χρονιά παντρεύτηκε τη Μάρθα Κοχ, με την οποία θα αποκτούσε τρία παιδιά. Το 1924 προσχώρησε στους Σετσεσιονιστές του Βερολίνου. Εκείνη την εποχή ανέπτυσσε ένα ολοένα και περισσότερο ρεαλιστικό στυλ, χρησιμοποιώντας λεπτά στρώματα λαδιού πάνω σε υπόστρωμα τέμπερας, όπως οι ζωγράφοι της γερμανικής Αναγέννησης. Ο πίνακας του 1923 Το χαράκωμα, που απεικόνιζε τα διαμελισμένα και αποσυντιθέμενα πτώματα στρατιωτών μετά από μια μάχη, προκάλεσε τόσο σάλο που το μουσείο Wallraf-Richartz που φιλοξενούσε τον πίνακα, ένα από τα μεγαλύτερα της Κολωνίας, τον έκρυψε πίσω από μια κουρτίνα. Το 1925 ο Κόνραντ Αντενάουερ, τότε δήμαρχος της Κολωνίας και μετέπειτα πρώτος καγκελάριος της Δυτικής Γερμανίας, ακύρωσε την αγορά του πίνακα και εξανάγκασε το διευθυντή του μουσείου σε παραίτηση.

Γερμανική αναθηματική πλάκα, 1919

Ο Ντιξ συμμετείχε επίσης το 1925 στην έκθεση της "Νέας Αντικειμενικότητας", όπου παρουσιάζονταν επίσης έργα των Τζορτζ Γκρος, Μαξ Μπέκμαν, Γκέοργκ Σολτζ και πολλών άλλων. Η Νέα Αντικειμενικότητα ως ρεύμα προήλθε μεν από τον εξπρεσιονισμό, όμως σε αντίθεση με αυτόν χαρακτηριζόταν από καθαρές γραμμές και έναν προσαρμοσμένο στις ανάγκες της ρεαλισμό που διευκόλυνε τη διατύπωση του κοινωνικού ή πολιτικού μηνύματος που ήθελε να μεταφέρει ο καλλιτέχνης. Τα έργα του Ντιξ, όπως αυτά του φίλου του και επίσης βετεράνου του πολέμου Γκρος, ασκούσαν έντονη κριτική στη γερμανική κοινωνία της εποχής, με συχνές αναφορές στη φονοφιλία, ή το σεξουαλικό έγκλημα, που ήταν σε άνοδο στη Γερμανία μετά τον πόλεμο. Έστρεφαν την προσοχή στη σκοτεινή όψη της ζωής, απεικονίζοντας χωρίς έλεος την πορνεία, τη βία, τα γηρατειά και το θάνατο.

Μετρόπολις, 1928

Ανάμεσα στα πιο γνωστά έργα του συγκαταλέγονται το τρίπτυχο Μετρόπολις (Metropolis, 1928), μια κριτική απεικόνιση της κοινωνικής παρακμής στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης, όπου η συνεχής διασκέδαση ήταν για ένα μέρος του πληθυσμού ένας τρόπος να ανταπεξέλθει στην ήττα της Γερμανίας στον πόλεμο και την οικονομική καταστροφή και το Πορτρέτο της δημοσιογράφου Σύλβια βον Χάρντεν (Bildnis der Journalistin Sylvia von Harden, 1926), αντιπροσωπευτικό δείγμα της Νέας Αντικειμενικότητας. Οι απεικονίσεις ακρωτηριασμένων και παραμορφωμένων βετεράνων του Πολέμου -συχνού θεάματος στους δρόμους του τότε Βερολίνου- με πιο γνωστό το έργο Ανάπηροι Πολέμου (Kriegskrüppel, 1920) αποκαλύπτουν την άσχημη πλευρά του πολέμου και την εγκατάλειψη των βετεράνων στην τύχη τους από την τότε γερμανική κοινωνία.

Το 1926 ξεκίνησε να διδάσκει στην Ακαδημία Τεχνών της Δρέσδης, ενώ το 1931 έγινε μέλος της Πρωσικής Ακαδημίας Τεχνών.

Γραμματόσημο των Γερμανικών Ταχυδρομείων του 1991, που αναπαράγει τον πίνακα Πορτρέτο της χορεύτριας Ανίτα Μπέρμπερ (Bildnis der Tänzerin Anita Berber, 1925).

Όταν οι Ναζί πήραν την εξουσία στη Γερμανία το 1933, ξεκίνησαν την εκκαθάριση της γερμανικής τέχνης από μοντερνιστικά στοιχεία. Ο Ντιξ χαρακτηρίστηκε, μαζί με πολλούς άλλους, εκφυλισμένος καλλιτέχνης και απολύθηκε από τη θέση του διδάσκοντα στην Ακαδημία της Δρέσδης. Αργότερα μετακόμισε στην πόλη Χέμενχοφεν, πάνω στη λίμνη Κωνσταντία. Οι πίνακές του Το χαράκωμα και Ανάπηροι πολέμου περιελήφθηκαν στην "Έκθεση Εκφυλισμένης Τέχνης" που διοργάνωσαν οι Ναζί στο Μόναχο το 1937 προκειμένου να δυσφημίσουν τη μοντέρνα τέχνη. Οι πίνακες αργότερα κάηκαν.

Ο Ντιξ, όπως όλοι οι υπόλοιποι ενεργοί καλλιτέχνες, υποχρεώθηκε να γίνει μέλος του Επιμελητηρίου Καλών Τεχνών του Ράιχ (Reichskammer der bildenden Kuenste) που δημιουργήθηκε από τον Γκαίμπελς ως υποδιεύθυνση του υπουργείου Πολιτισμού. Η συμμετοχή ήταν υποχρεωτική για όσους καλλιτέχνες είχαν γερμανική φυλετική καταγωγή, ενώ όσοι δεν ήταν μέλη, είτε λόγω καταγωγής ή διαφωνίας με τις απόψεις του Ναζιστικού κόμματος, δεν μπορούσαν να συμμετέχουν στην πολιτιστική ζωή της Γερμανίας. Ο Ντιξ, προκειμένου να μπορεί να συνεχίσει να παράγει τέχνη, αναγκάστηκε να δεσμευτεί ότι θα ζωγράφιζε μόνο τοπία σε συντηρητικό στυλ. Ωστόσο ζωγράφισε και μερικές αλληγορίες που ασκούσαν κριτική στα ιδανικά των ναζί.

Γυμνό σε ανάκλιντρο, 1921

Το 1939 συνελήφθη με την φτιαχτή κατηγορία της συμμετοχής στην απόπειρα δολοφονίας του Χίτλερ που έκανε ο Γκέοργκ Έλσερ, όμως αργότερα απελευθερώθηκε. Το 1945 κλήθηκε, όπως και όλοι οι άντρες ηλικίας 16-60 ετών, να καταταχτεί στα Volkssturm, τα τμήματα Εθνοφυλακής που συγκροτήθηκαν ως μια από τις τελευταίες προσπάθειες άμυνας της καταρρέουσας Γερμανίας. Αιχμαλωτίστηκε από Γάλλους στρατιώτες και απελευθερώθηκε το Φλεβάρη του 1946.

Γυμνό κορίτσι με γάντια, 1932

Ο Ντιξ επέστρεψε μετά τον πόλεμο στη Δρέσδη. Το έργο του την περίοδο αυτή αποτέλεσαν κυρίως πορτρέτα, θρησκευτικές αλληγορίες, τις οποίες είχε δουλέψει και κατά τη δεκαετία του '30, και απεικονίσεις των μεταπολεμικών συμφορών. Βραβεύτηκε τόσο στην Ανατολική όσο και στη Δυτική Γερμανία. Πέθανε στο Σίνγκεν, κοντά στα σύνορα με την Ελβετία, τον Ιούλιο του 1969.

Pragerstrasse, 1920

Οι παίκτες του Σκάτ, 1920

Μητέρα με παιδί, 1921

Πορτραίτο του Paul. F. Scmidt, 1921

Αντίο στο Αμβούργο, 1921

Πορτραίτο του Dr Heinrich Stadelmann, 1922

Οικογένεια του ζωγράφου Adalbert Trillhaase, 1923

Τρεις πόρνες στο δρόμο, 1925

Πορτραίτο της δημοσιογράφου Sylvia Von Harden, 1926

Σαλόνι, 1927

Πόλεμος, 1932

Αποθέωση

Εγκαταλελειμμένη θέση στη Νωβίλ

Τέχνημα 

Νεογνό με ομφάλιο, 1927

Υποχώρηση, Μάχη του Σώμ

Θαμμένοι ζωντανοί

Γάτες

Κουφάρι αλόγου

Cosi fan tutte

Κρατήρας κοντά στη Ντοτριέν, φωτιζόμενος από φωτοβολίδες

Δύση

Νεκρός στο χαράκωμα

Όνειρο του σαδιστή

Πολεμιστής που πεθαίνει

Ηλεκτρισμός

Ellis

Οικογενειακό Πορτραίτο

Φλάνδρα

Frau Martha Dix

Fritz Perls

Κατακόμβες του Παλέρμο

Θύματα αερίων

Κορίτσι με ροζ τριαντάφυλλο

Ημίγυμνο

Λήδα

Hugo Ertfuth με σκύλο

Αυτοπροσωπογραφία

Κορίτσι

Αυτοπροσωπογραφία

Ερασταί

Φόνος πάθους

Νυκτερινό

Martha Dix

Μάσκες ως ερείπια

Μελαγχολία

Ανάμνηση των Αιθουσών των Κατόπτρων στις Βρυξέλλες

Φεγγαρογυναίκα

Μητέρα και Εύα

Ο εαυτός μου στις Βρυξέλλες

Η Nelly με παιχνίδι

Νεογνό

Γηραλέο ζεύγος

Γραία

Πορτραίτο του Heinrich George

Πορτραίτο του ποιητή Ivar von Lücken

Πορταίτο του δικηγόρου Dr. Fritz Glaser

Πορταίτο του δικηγόρου Hugo Simons

Πορτραίτο του ζωγράφου Adolf Uzarski

Πορτραίτο του ζωγράφου Franz Radziwill

Πορτραίτο του ζωγράφου Hans Theo Richter και της συζύγου του, Gisela

Έγκυος

Πόρνη

Πόρνες

Χιονισμένη Randegg με κοράκια

Πόρνες

Σκέρτσο

Έγκυος

Αυτοπροσωπογραφία

Αυτοπροσωπογραφία

Αυτοπροσωπογραφία

Αυτοπροσωπογραφία ως αιχμάλωτος πολέμου

Αυτοπροσωπογραφία ως στόχος

Αυτοπροσωπογραφία ως Άρης

Αυτοπροσωπογραφία με γούνινο καπέλο

Αυτοπροσωπογραφία με τη Marcella

Αυτοπροσωπογραφία με Μούσα

Αυτοπροσωπογραφία 

Σεξουαλικός φόνος

Αυτοπροσωπογραφία, 1913

Νεκρή φύση

Sturmtrupen, 1924



Πορτραίτο του εμπόρου τέχνης Alfred Flechtheim



Διασημότητες



Η χορεύτρια Annita Berber



Ο θεός της ζαχαροπλαστικής



Η καλόγρια



Η ανάσταση



Ο ναύτης



Η χήρα



Τρία κορίτσια



Totentanz anno 17 (Hohe Toter Mann)



Πόλεμος



Χαράκωμα



Πόλεμος χαρακωμάτων



Χαρακώματα



Χαρακώματα



Ο θρίαμβος του θανάτου



Άνισο ζεύγος



Ο Ursus με σβούρα



Ursus



Vanitas



Πολεμιστής με πίπα



Βαϊμάρη, Βερολίνο



Wilhelm Heinrich

Αγόρι εργατικής τάξης

Πληγωμένος στρατιώτης